Het onderscheid tussen mannelijke en vrouwelijke zelfstandige naamwoorden is voor steeds meer Nederlandstaligen zeer moeilijk. Vroeger kon je dat zien dankzij de naamvallen (nominatief, accusatief,...), maar aangezien het Nederlands dit verloren heeft, kun je het geslacht van een woord nu niet meer duidelijk zien. Maar het verschil tussen de-woorden en het-woorden kent in principe iedere moedere moedertaalspreker.
Sprekers van dialecten waarin het verschil tussen mannelijke en vrouwelijke zelfstandige naamwoorden nog bestaat, hebben het iets gemakkelijker. In mijn Brabantse dialect is het duidelijk, omdat mannelijke voornaamwoorden een ander lidwoord krijgen dan vrouwelijke:
nen appel -> mannelijk;
een deur -> vrouwelijk. Daarom is het verschil wat beter bewaard gebleven in Vlaanderen dan in Nederland. Maar ook daar is het aan het verdwijnen.
Er zijn een aantal regels die je kunnen helpen. Woorden die op '-ing' eindigen zijn in principe vrouwelijk (behalve
ding en natuurlijk
koning); woorden die om '-er' eindingen zijn meestal mannelijk (maar niet altijd!). Werkwoordstammen die als zelfstandig naamwoord gebruikt worden (bv. de slaap) zijn altijd mannelijk., net als alle boomnamen behalve
linde en
tamarinde.
Heel veel woordenboeken vermelden bij veel woorden
vrouwelijk (mannelijk) of
v(m). Een deur is naar mijn gevoel (zoals gezegd) duidelijk vrouwelijk, maar die website die IgnatiusReilly vermeldde, zegt 'vrouwelijk (mannelijk)'. Dat zijn woorden waarvan het geslacht voor veel standaardtaalsprekers onduidelijk is geworden, en waar je in principe gewoon kunt kiezen. In het geval van andere woorden, bv.
regering, zullen wel nog veel mensen je zeggen dat het verkeerd is wanneer je ernaar verwijst met
hij in plaats van met
zij, en moet je dus opletten.
Dat betekent nog niet dat het zeker is dat het verschil helemaal zal verdwijnen. Het kan ook zijn dat we in een verwarrende overgangsfase zitten. Je ziet dat veel mensen het verschil op een nieuwe manier toepassen: concrete dingen (tafels, stoelen,...) benoemen ze met 'hij' en abstracte (organisaties, concepten...) met 'zij'. Het verhaal gaat dat veel Nederlanders zinnen produceren als "Daar staat een koe. Hij geeft melk.", maar ik denk dat dit misschien tot de taalkundige folklore behoort (ik heb het in ieder geval nog nooit horen zeggen). Maar het is wel een evolutie die duidelijk merkbaar is. Het is zelfs zo 'erg' dat je in toeristische folkders zinnen kunt lezen als "Brugge en
haar mooie kanalen" - terwijl Brugge, als stadsnaam, per definitie onzijdig is. Maar omdat een stad een abstract geheel is, denken veel mensen blijkbaar dat ze ook daar een vrouwelijk voornaamwoord moeten gebruiken. Of ze denken dat het intelligenter staat, omdat ze tonen dat ze het verschil nog 'kennen'.
Maar als je twijfelt, kan het onderscheid tussen concreet/abstract misschien een hulpmiddel zijn bij woorden die volgens het woordenboek beide geslachten kunnen hebben. Maar het verschil tussen mannelijke en vrouwelijke de-woorden is niet zo heel belangrijk. Dat geldt niet voor het-woorden: als je '
de huis' zegt, zal iedereen je verbeteren en zeggen dat het 'het huis' is.
Een andere oplossing is gewoon het gebruik van persoonlijke voornaamwoorden te vermijden, en aanwijzende voornaamwoorden (
deze of
die) te gebruiken
) gerealiseerd dat, wat ik wou schrijven, 2 meer vragen inhoudt... Ik zal hen met verschillende kleuren markeren.
